Wat is een familieopstelling en wat is het nut ervan?

Familieopstellingen. Misschien heb je er al eens van gehoord, misschien ook niet. Ik zelf kende het begrip vooral uit podcasts. In 2023 heb ik de opleiding familieopstellingen doorlopen. Hier kon ik ervaren wat een familieopstelling echt is. Het was magisch, bijzonder en inzicht gevend. Maar goed, dat is op zich nog geen antwoord op die ene prangende vraag. Want wat is een familieopstelling precies en wanneer is het iets voor jou?

Wat is een familieopstelling?

Een familieopstelling is een ervaring die je helpt inzien hoe bepaalde patronen in jouw leven voortkomen uit je familiesysteem. Het wordt ook wel ‘systemisch werken’ genoemd.

Vaak gaan patronen of overtuigingen in je familiesysteem schuil achter blokkades waar jij vandaag de dag last van hebt. Familieopstellingen helpt je van die patronen of overtuigingen bewust te worden.

Onder begeleiding ga je bij familieopstellingen kijken hoe personen, gebeurtenissen of overtuigingen in jouw systeem je in het verleden hebben beïnvloed. En ook hoe ze dat vandaag de dag nog steeds doen. Van generatie op generatie worden patronen of overtuigingen doorgegeven.

Je bent je er misschien niet van bewust, maar ze kunnen een grote rol spelen in klachten die je op dit moment ervaart. Van stress tot een te groot verantwoordelijkheidsgevoel of bindingsangst.

De principes van familieopstellingen

Hoe kan het dat je familie zoveel impact heeft in je volwassen leven? Als je op jezelf woont, maak je toch je eigen keuzes? Tja, dat vroeg ik me ook af. Maar je voorouders (zelfs generaties die jij nooit hebt gekend) zitten ook in jou. Hun patronen en gedachten gaan van generatie op generatie over. Totdat er iemand is die zich ervan bewust wordt en besluit om ze te doorbreken.

Dat ons familiesysteem zo’n grote impact heeft, komt door een aantal universele principes van elk familiesysteem. Bijvoorbeeld:

• Je staat nooit op jezelf, je bent altijd een onderdeel van een systeem.
• Kinderen zijn zo loyaal naar hun ouders dat ze geneigd zijn om gaten te vullen als er iets speelt in het systeem.
• Als je afwijzing hebt ervaren, dan kan dat tot twee strategieën leiden: je wordt heel zelfstandig (“Liefde is gevaarlijk, dus ik doe het wel alleen”) of je wordt juist afhankelijk (“Blijf alsjeblieft bij me; daar doe ik alles voor!”).

Hoe werkt dat precies?

Klinkt nog wat vaag, niet? Laten we het concreter maken. Wat een familieopstelling is en hoe het werkt, kun je het beste afleiden uit een paar voorbeelden.

• Stel je voor: in jouw familie heerst het beeld dat je als partners bij elkaar moet blijven totdat de dood jullie scheidt. Dat kan ervoor zorgen dat jij maar niet durft te erkennen dat je huidige relatie niet werkt of dat je juist helemaal geen relatie durft aan te gaan.
• Je moeder is vroeger op jonge leeftijd haar moeder verloren en is daardoor erg bang dat jou iets overkomt. Ze is daardoor vaak overbeschermend geweest. Dat merk je nog steeds aan het feit dat jij het lastig vindt om eigen keuzes te maken.
• Je loopt jezelf voortdurend voorbij, voelt je op het werk overal verantwoordelijk voor en lijkt regelrecht op een burn-out af te gaan. In welke functie je ook werkt, steeds trap je in die valkuil. Dat kan komen doordat je vroeger hebt geleerd om veel verantwoordelijkheid te nemen, bijvoorbeeld omdat je ouders (deels) niet konden zorgen voor jou en je broers of zussen of door een symbiosetrauma. Of je hebt op jonge leeftijd meegekregen dat fouten maken niet oké is, waardoor die overtuiging je nog altijd in de weg zit op het werk.

Waarom doe je een familieopstelling?

Nu weet je wat een familieopstelling is. Maar wanneer is het handig om er één te doen?

Een familieopstelling kan heel helpend zijn als je tegen niet-helpende patronen of problemen in je leven aanloopt. Je weet maar niet waar ze vandaan komen of het lukt je niet ze te doorbreken. Een familieopstelling geeft inzicht in waarom je vastloopt en laat je ervaren hoe het is om zo’n patroon de rug toe te keren.

Terwijl ik keek naar de familieopstellingen op het podium, viel me steeds één ding op: de enorme opluchting bij de mensen die een opstelling deden. Het is als een lampje dat gaat branden, vaak gevolgd door een diepe zucht. Een familieopstelling maakt namelijk zichtbaar wat je zelf nog niet doorzag. Je ziet in dat sommige issues niet van jou zijn, maar dat ze aan je zijn doorgegeven. En dat je er dus ook afstand van kunt nemen.

Familieopstellingen zijn bedoeld om:

• te ervaren dat een probleem soms al ver voor jou is ontstaan en niet in jou zit, waardoor je er eenvoudiger afstand van kunt nemen;
• inzicht te krijgen in hoe mensen in het systeem elkaar beïnvloeden;
• je los te maken van hardnekkige patronen in je dagelijks leven en meer eigen keuzes te maken;
• antwoord te krijgen op belangrijke vraagstukken die privé of in je carrière spelen.
• op een andere manier te kijken naar blokkades in je leven.